تکنیک رفتاردرمانی در اتیسم

انواع تقویت کننده ها:

۱- تقویت کننده های نخستین: نیاز های اولیه و فیزیولوژیک را برطرف میکنند و ذاتا خاصیت تقویت کنندگی دارند مانند آب،غذا،خواب 

۲- تقویت کننده های شرطی: در اصل خاصیت تقویت کنندگی نداشته ولی هنگامی که کنار تقویت کننده های نخستین قرار گرفتند شرطی شده و تقویت کننده قلمداد میشوند مانند جایزه،پول،مقام ،مدرک 

۳-تقویت کننده تعمیم یافته: در موقعیت های مختلفی تعمیم یافته اند و خاصیت تقویت کنندگی دارند مانند پول و نمره که همیشه از آن استقبال میشود و در هر موقعیت تقئیت کننده مثبت است 

۴- تقویت کننده اجتماعی: تقویت کننده هایی که توسط دیگران در یک موقعیت اجتماعی به فرد داده میشود مانند توجه کردن،لبخند زدن،بوسیدن،بغل کردن

۵- تقویت کننده فعالیتی: از فعالیت هایی که کودک دوست دارد انجام دهد به عنوان تقویت کننده برای کار هایی که کمتر انجام میدهد استفاده میشود

۶-تقویت کننده بیرونی : هر تقویت کننده ای که توسط یک فرد (معلم،درمانگر،والدین) به او داده شود 

 ۷- تقویت کننده درونی : تقویت کننده ای که کنترل آن دست خود فرد است و به احساس رضایت حاصل از کسب توفیق در رسیدن به هدف اشاره میکند که نام دیگر آن تقویت کننده نهان است

۸- تقويت افتراقي 

شيوه اي است كه در آن تلاش مي گردد فراواني رفتار مطلوب افزايش و رفتار هاي نامطلوب كاهش يابد. هر بار كه رفتار مطلوب رخ مي دهد تقويت مي گردد و اين امر منجر به افزايش احتمال بعدي رفتار مطلوب در کودک مبتلا به اتيسم مي گردد.به عنوان مثال هنگامي كه در پي درخواست شما كودكتان موفق به قرار دادن تعدادي مكعب  بر روي هم مي شود به او تكه اي شكلات داده و با گفتن آفرين باعث افزايش يا تكرار رفتار در وي مي شويد.

نكته: براي اينكه تقويت كننده برای کودک اتیستیک حد اكثر كارايي را داشته باشد لازم است تقويت كننده بلافاصله بعد از انجام رفتار مطلوب به او داده شود. مثلاً هنگامي كه كودك ارتباط چشمي برقرار كرد فوراً او را بغل كرده و از كلمه آفرين استفاده

۹- تقویت ژتوني

يكي از فنون بسيار موفق برای کودک مبتلا به اتیسم  استفاده از روشهاي تقويتي بويژه در تقويت مثبت، اقتصاد ژتونی است كه در اينجا با ارائه مثالي توضيح داده مي شود.حسين كودكي است كه با توجه به فرا گيري اجابت مزاج در توالت، این کار را در خارج از توالت انجام مي دهد. از او مي خواهيم كه از اين به بعد براي این مساله به توالت برود و به ازاء هر بار انجام يك ستاره دريافت نمايد و زماني كه ستاره هايش به تعداد مشخصي رسيد به او جايزه تعلق مي گيرد.و در صورت نرفتن به دستشويي از او ستاره كم  مي گردد. به اين شكل حسين فراگرفت براي به دست اوردن جايزه مورد نظر براي هر بار اجابت مزاج به توالت برود.

– نمونه جدول اقتصاد ژتوني

جدول جوايز حسين در هفته اول

*+*+*+*+*+*+*+*+*+*= جايزه